به رنگ ایمان

بسیار زیبا 🌿

دنیایی که گذرگاه است، نه قرارگاه، شرح حکمت ۱۳۳ نهج‌البلاغه

📜 متن حکمت ۱۳۳

 الدُّنْيَا دَارُ مَمَرٍّ لاَ دَارُ مَقَرٍّ، وَالنَّاسُ فِيهَا رَجُلاَنِ: رَجُلٌ بَاعَ فِيهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا، وَرَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا.

دنیا سرای گذر است نه جای ماندن. مردم در آن دو دسته‌اند: کسی که خود را فروخت و خویش را به تباهی کشاند، و کسی که خود را خرید و آزاد ساخت.

🌎 تفسیر و شرح

در این کلام کوتاه، امام علی علیه‌السلام با واژه‌هایی اندک، فلسفه‌ای بزرگ را بیان می‌کند؛ اینکه دنیا گذرگاه است، نه منزلگاه.

دنیا همانند پلی است که باید از آن عبور کرد تا به مقصد اصلی — آخرت — رسید. اما بسیاری از انسان‌ها به جای عبور، بر روی پل خانه می‌سازند و تمام زندگی خود را بر پایه چیزی بنا می‌کنند که دوام ندارد.

✨ دو گروه در دنیای فانی

امام علیه‌السلام در ادامه، انسان‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کند:

۱. کسانی که خود را فروختند

 «رَجُلٌ بَاعَ فِيهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا»

یعنی کسانی که ارزش وجود خود را با لذت‌های زودگذر دنیا معامله کردند.

آن‌ها جان و عمرشان را در برابر مال، شهرت یا شهوت می‌فروشند و در حقیقت بردگان دنیا می‌شوند.

نتیجه این معامله زیان‌بار، نابودی ابدی است؛ زیرا سرمایه عمر را در جایی خرج کرده‌اند که بازدهی ندارد.

۲. کسانی که خود را خریدند

 «وَرَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا»

اما گروه دوم، انسان‌های آزاد و بیدارند.

آن‌ها با ایمان، عمل صالح و مجاهدت در راه خدا، خویشتن را از بند نفس و اسارت شیطان می‌رهانند.

این «خرید» در حقیقت معامله‌ای با خداست، همان‌گونه که قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ» (توبه، ۱۱۱)

خداوند جان و مال مؤمنان را در برابر بهشت از آنان خریده است.

پیام اخلاقی

🔹 دنیا وسیله است، نه هدف.

🔹 هر لحظه از عمر، فرصتی برای خرید آزادی روح است.

🔹 آن‌که دنیا را هدف گیرد، خود را می‌فروشد؛ و آن‌که دنیا را پل عبور سازد، خود را نجات می‌دهد.

بنابراین، انسان عاقل کسی است که در این بازار زودگذر دنیا، خود را به قیمت بهشت بفروشد، نه به بهای اندکِ دنیا.

جمع‌بندی

امیر مؤمنان علیه‌السلام در این کلام، حقیقتی را بیان می‌کند که اگر انسان آن را در جان خود بنشاند، همه زندگی‌اش رنگ خدایی می‌گیرد: دنیا، گذرگاهی بیش نیست. مبادا در این راه ماندگار شوی و مقصد را فراموش کنی.